معرفت فاطمی
آنجه در ذیل آمده خلاصه ای از مباحثی میباشد که استاد درس فلسفه مطرح نمودند
===============================
به نظر میرسد همه اوج حیات معنوی و سیاسی حضرت زهراء(س) را حضرت امام کاظم(ع) در دو کلمه و فقط در کلمه بیان فرموده که اگر این دو کلمه معلوم شود دریائی از معارف مربوط به حضرت زهراء(س) روشن میشود.
علیبن جعفر از برادرش موسی بن جعفر(ع) نقل میکند که امام هفتم فرمود:
«ان فاطمه علیهاالسلام صدّیقة شهیدة».
(اصول کافی 1/381)
کلمه «صدیقه» ناظر بر همة کمالات الهیه و معنویه آن بزرگوار است و کلمه «شهیده» اشارهای به حیات سیاسی و مظلومیت حضرت فاطمه(س) دارد که خود «کتابها» ست.
آنچه ما در این درس امروز به آن توجه داریم کلمه «صدّیقه» است. «صدّیق» مبالغة در «صدق» است که بدین معناست که در شخصی ذرهای زشتی، خلاف و حتی اشتباه پیدا نشود. لذا اهل علم کلام «صدّیق» را در معنا معادل کلمه «معصوم» و «عصمت» میدانند.
حقیقت و آثار عصمت
امّا حقیقت «عصمت» برای ما قابل درک نیست همانطوری که برای عموم مردم حقیقتی بنام «اجتهاد» روشن نیست و نمیدانند اجتهاد و مجتهد یعنی چه؟ و از همین جاست اگر از یک شخص عادی بپرسیم «اجتهاد» چیست؟ میگوید یعنی کسی که عالم است و دیگران از او تقلید میکنند. این تعریف، تعریف کلمه اجتهاد نیست بلکه اثر اجتهاد است.
عصمت هم همینطور است که یک کمال معنوی و قدسی است که برای ما قابل درک نیست.
استاد بزرگ معارف الهیه جناب آیة الله حسنزاده در تعریف عصمت میفرماید:
«حقیقة العصمة انها قوة نوریّة ملکوتیّه... و من لیس بذی العصمة لا یدرک العصمة مفهوماً و لا یدرکها فروقاً...»
پس حقیقت عصمت حضرت زهرا(س) برای غیر صاحبان عصمت قابل درک و چشیدن و رسیدن نیست.
حق با حضرت امام ششم،کشّاف حقائق حضرت صادق(ع) است،
که فرمود:
«سمیت فاطمه لان الخلق فطموا عن معرفتها»
یعنی خلقت از دسترسی به کنه مقام و عظمت حضرت زهرا(س) محروم است. (بحار 43/65)
حال که دست ما از حقیقت عصمت حضرت زهرا(س) کوتاه است باید تعمیق معرفتمان را در شناخت آثار عصمت آن حضرت جستجو کنیم.
«آثار عصمت حضرت صدیقه شهیده(س)»
عصمت همانطوریکه آثار سلبی دارد، آثار اثباتی هم نیز دارد. آثار سلبی عصمت که در السنه شیعیان معروف هم میباشد از این قرار است که فرد معصوم، از گناه و تخلّف و سهو و فراموشی و حتی از هر کاری که مناسب با شأن انسانهای متکامل نیست مبرا میباشد.
دراین رابطه حکیم طوسی در «تجرید» میگوید:
«معصوم از کارهای کوچکی مثل خوردن و آشامیدن در مسیر و در حال رفتن نیز خودداری میکند»
در میان آثار سلبی و منفی، حضرت زهرا حتی از پلیدیهای جسمانی نیز دور است که حضرت باقر(ع) فرمود:
«فطمت من الطمث»
(اصول کافی 1/382)
که همان شرائط طبیعی و جسمانی زنان بصورت ماهانه است.
«امّا آثار اثباتی عصمت حضرت زهراء(س)»
به تعبیر حضرت امام(ره) مهمترین مقام حضرت صدیقه شهیده(س) در این حدیث آمده:
امام صادق(ع):
فاطمه(ع) بعد از رسول الله(ص) هفتاد و پنج روز زندگی کرد و
«کان یأتیها جبرئیل فیحسّن غراها علی ابیها و یطیّب نفسها و یخبرها عن ابیها و مکانه و یجرها بما یکون بعد فی ذرّیتها»
(اصول کافی 1/381)
نزول جبرئیل بر حضرت زهرا
نکات مهم این حدیث شریف این است.
الف) جبرئیل (و نه فرشتهای دیگر) بر حضرت زهرا(س) نازل میشد.
ب) به او فقدان پدر را تسلیت میگفت
ج) از جایگاه و حالات پیامبر(ص) آنحضرت را با خبر میکرد.
د) از وقائع و حوادث آینده که بر فرزندان او خواهد گذشت حضرت را مطلع میکرد.
استاد، حضرت آقای حسن زاده در کتاب «فص حکمة عصمتیه فی کلمة فاطمیه» سخنان نغزی در باب نزول جبرئیل بر انسان کامل دارد که مراجعه به برای اهلش بسیار مفید و مغتنم است که در واقع شرح «نبوت تشریعی» و «نبوت انبائی» میباشد.
در میان همه فضائل آن حضرت نزول جبرئیل بر آن حضرت که باعث میشود معادل حضرت امیر(ع) قرار گیرد.
به این حدیث امام صادق(ع) توجه کنید:
«لولا ان الله تبارک و تعالی خلق امیرالمؤمنین(ع) لفاطمه(س) ما کان لها کفو علی ظهر الارض من آدم و من دونه».
(اصول کافی 1/383)
مهم این است که امام صادق(ع) میفرماید:
اولاً حضرت امیر(ع) برای فاطمه(س) و بخاطر فاطمه(س) خلق شده است. ثانیاً اگر حضرت امیر(ع) نبود حضرت زهرا(س) در روی زمین در میان همه و همه انسانها «همتائی» نداشت.
که همین حدیث در کتاب بحار (43/92) از زبان خدای سبحان به پیامبر(ص) نقل شده.
این «همتائی» که در عربی از تعبیر شده به «کفو» در مجمع البحرین آمده که بمعنای «همتائی در اسلام و درجات ایمان» میباشد.
نتیجه این است نیست کمالی که حضرت امیر(ع) را داشته باشد مگر اینکه آن کمال و درجه را صدیقه شهیده(س) دارا میباشد که صد البته «مقام امامت» که یک مقام اجرائی است خود توضیح دیگری میطلبد.
شهیده بودن حضرت زهرا(س)
شهید شدن حضرت زهرا(س) امری مسلّم است
چنانچه علامه مجلسی اول در کتاب لوامع( 8/507) میفرماید:
«به شهادت رسیدن حضرت زهرا از ائمه اهل بیت(ع) متواتر است»
و نیز در کتاب روضه المتقین (5/342) میگوید:
«مشهورة عند العامة و الخاصة» که بررسی حیات سیاسی و شهادت حضرت را به وقت دیگری موکول میکنیم.
