استاد هادی سروش: پیامبر(ص) جامعه را برمدار رحمت قرار داد و نشانه اش رفع اختلافات و برقراری آرامش در
استاد هادی سروش: پیامبر(ص) جامعه را برمدار رحمت قرار داد و نشانه اش رفع اختلافات و برقراری آرامش در اداره جامعه بود / پیامبر(ص) مشکلات مردم را از طریق مردم جویا بود و نه گزارش همراهان / ظهور رحمت پیامبرانه را باید در مواجه با متخلفین دید

شفقنا- حجت الاسلام والمسلمین هادی سروش در روز عید مبعث در هیئت انصارالمهدی در موضوع نبی الرحمه به تبیین جایگاه رحمت در هویت و رفتار اجتماعی و سیاسی پیامبر اسلام (ص) پرداخت و گفت: آثار رحمت پیامبر (ص) را باید در آرامش جامعه جستجو کرد. پیامبر جامعه را بگونه ای برمدار رحمت قرار داد که نشانه اش رفع اختلافات و برقراری آرامش در اداره جامعه شد. مدینه ای که از قبایل مختلف تشکیل شده بود و روزی بدون اختلاف و درگیری و کشتار نبود با وجود رحیمیانه رسول الله به ساحل آرامش رسید بگونه ای باهم برادر شدند.

ظهور رحمت واسعه در پیامبر رحمت
به گزارش شفقنا، حجت الاسلام والمسلمین هادی سروش ضمن بیان اینکه تابلوی معرفی پیامبر در قرآن به عنوان رحمه للعالمین آمده است، اظهار داشت: گرچه رحمت واژه شناخته شده و معهودی است اما ارزیابی آن در مورد حضرت رسول اکرم(ص) باید براساس رحمت واسعه الهی صورت گیرد چرا که رحمتِ پیامبر خدا در واقع ظهور رحمت خداست و پیامبر مظهر اوست.
او ادامه داد: البته بررسی رحمت در شخصیت پیامبر می تواند از راه بررسی تاریخ باشد و اما پژوهش عرفانی در رحمت خدا حقایق متفاوتی را عیان می کند.
بررسی سه دیدگاه در مورد رحمت خدا
استاد سروش به بیان سه دیدگاه در زمینه رحمت الهی پرداخت و توضیح داد: رحمت از صفات عین ذات است که ضروری است و ضرورت آن با تصریح قرآن رسیده و فرمود :کَتَبَ عَلَىٰ نَفْسِهِ الرَّحْمَهَ (انعام/۱۲) و در زمینه رحمت الهی سه دیدگاه وجود دارد: در دیدگاه اول رحمت با غضب خدا مساوی است و رحمت شامل مومنان است و غضب شامل هر غیر مومنی است . شاید بتوان گفت در اندیشه های کلامی شیعه و سنی رگه هائی از نوع نگرش دیده می شود. در دیدگاه دوم رحمت بر غضب سبقت دارد و بیشتر رحمت خدا در جهان خلقت ظهور دارد. بیشتر متفکرین حکمت گرای دینی چنین می اندیشند و روایاتی مانند سبقت رحمتی علی غضبی می تواند موید این نظریه باشد. در دیدگاه سوم؛ همه هستی مملو از رحمت الهی است و ما جایی خالی از رحمت خدا نمی بینیم. صاحب این تفکر عارفان هستند.
او به مطلبی از امام خمینی در کتاب «شرح چهل حدیث» اشاره کرد و گفت: امام در این کتاب مطلب زیبایی دارد و می نویسد: بر حسب برخی روایات خدا به دنیا نظر لطف نکرده و لطف و رحمت او در آخرت جلوه گر است. اما در عین در همین دنیا می بینیم سراسر رحمت الهی است. مقصود این است که باید بر اساس دیدگاه سوم آیه سوره انبیاء را تفسیر کرد که فرمود: ما ارسلناک الا رحمه للعالمین، مگر جایی را می توان یافت که از رحمت پیامبر بزرگوار خدا دور باشد! او بر دوست و دشمن، بر کوچک و بزرگ، بر زندگان و اموات، خودی و غریبه و خلاصه همه و همه بارش رحمت دارد.
شرح چهره رحمانیِ پیامبر
این استاد حوزه در ادامه گفت: امام حسین می فرماید، درباره خروج رسول اکرم و اینکه پس از خارج شدن چه میکردند، از پدرم سؤال کردم. فرمودند: رسول اکرم در میان مردم تحبیب قلوب میکردند و آنان را از خود نمی راندند، کریم و بزرگ هر قومی را رئیس آنان قرار میدادند و چهره ها را تکریم می کردند، از مردم بر حذر بودند بدون اینکه خوشرویی خود را از آنان دریغ کنند، از اصحاب خود سراغ میگرفتند و تفقّد می فرمودند و از مردم در مورد مسائلی که بین خود مردم بود سؤال میکردند (نه اینکه از همراهان خود از شرائط جامعه و مردم جویا شوند)، بدون افراط و تفریط، نیکی را تحسین و تأیید و بدی را تقبیح و بی ارزش میکردند. میانه رو و یکسان بودند، از حقّ تجاوز نمیکردند و اطرافیان حضرتش از بهترین مسلمانان خیّر بودند، برتر و بالاتر از همه نزد آن حضرت کسی بود که خیرش به همه میرسید و هرکس نسبت به دیگران بهتر همدردی و کمک میکرد نزد آن حضرت مقام و منزلتی بزرگتر داشت. ؛ یُؤْلِفُهُمْ وَ لَا یُنَفِّرُهُمْ وَ یُکْرِمُ کَرِیمَ کُلِّ قَوْمٍ وَ یُوَلِّیهِ عَلَیْهِمْ وَ یُحَذِّرُ النَّاسَ وَ یَحْتَرِسُ مِنْهُمْ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَطْوِیَ عَنْ أَحَدٍ بِشْرَهُ وَ لَا خُلُقَهُ وَ یَتَفَقَّدُ أَصْحَابَهُ وَ یَسْأَلُ النَّاسَ عَمَّا فِی النَّاسِ وَ یُحَسِّنُ الْحَسَنَ وَ یُقَوِّیهِ وَ یُقَبِّحُ الْقَبِیحَ وَ یُوهِنُهُ..
رفتار رحیمانه و هدایتگرانه پیامبر
استاد سروش با اشاره به روایتی از رحمت پیامبر (ص) در تفسیر مجمع البیان گفت: در تفسیر مجمع البیان آمده است که خانمی بنام ﺳﺎﺭه بعد ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺑﺪﺭ ﺍﺯ ﻣﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻧﺰﺩ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺍﮐﺮﻡ ﺭﻓﺖ و پیامبر از او پرسید ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻪ به مدینه ﺁﻣﺪهﺍﯼ؟ او گفت؛ ﺷﻤﺎ همیشه ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﭘﻨﺎه ﻭ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻥ ﺑﻮﺩﯾﺪ، ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻦ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎنی ﻧﺪﺍﺭﻡ ﻭ ﻧﯿﺎﺯﻣﻨﺪ ﺷﺪهﺍﻡ، ﺁﻣﺪهﺍﻡ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﯿﺪ؛ نه جامهای دارم، نه مرکبی و نه پولی که زندگی ام را بگذرانم! پیامبر فرمود: ﺗﻮ ﮐﻪ در مکه روزگاری ﺁﻭﺍﺯهﺧﻮﺍﻥِ ﺑﻮﺩﯼ، ﭼﻄﻮﺭ شد که ﻣﺤﺘﺎﺝ ﺷﺪﯼ؟ پاسخ داد؛ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺑﺪﺭ ﮐﺴﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻭﺍﺯهﺧﻮﺍﻧﯽ سراغ من نمیآید، فراموش شدهام، به سختی زندگی میکنم. ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (ص) ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺯﻥ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ و به او ﮐﻤﮏ ﮐﺮﺩﻧﺪ. مشابه این جریانات که جوشش رحمت پیامبر است در تاریخ بصورت مکرر دیده می شود.
او به دایره شمول رحمت پیامبر (ص) اشاره کرد و توضیح داد: رحمت پیامبر همانطوریکه مخصوص دوستانش نبود و بلکه شامل دشمن و مخالف هم می شد، اختصاصی به زندگان نداشته و بلکه شامل اموات هم می شد و آن هم رفتگانی که در جریان اجرای حدود شرعی جان می سپردند، کدام قاضی و یا حاکمی را سراغ دارید که حکم الهی را اجراء کند و سپس بر آنکه حد خدا را جاری کرده نماز بخواند و برای او طلب رحمت کند! این کار از پیامبر رحمت ساخته است و طبق گزارش امیرالمومنین در خطبه ۱۲۷ نهج البلاغه، پیامبر رحمت چنین میکرد .
دستورالعمل های رحمانی
این استاد حوزه با اشاره به رحمت پیامبر در معاهداتی که امضا می کردند، گفت: پیامبر رحمت در مدتی که در مدینه حضور داشتند معاهداتی را امضاء نمودند که نشان از برنامه رحمانی اوست. به عنوان نمونه در عهدنامه مدینه که به «دستورالمدینه» مشهور است نوشت :
«همه مؤمنان پرهیزگار باید در برابر هر مسلمانی که ستم کند، یا از راه ستمگری چیزی از ایشان بخواهد و یا آهنگ دشمنی و تباهی میان مؤمنان را در سر بپروراند، همداستان به ستیز برخیزند، هر چند وی فرزند یکی از ایشان باشد.»
او ادامه داد: در معاهده دیگری راجع به مسیحیان چنین نوشت: «برای مسیحیان است، آنچه برای من، نزدیکان من، ملت من و طرفداران من است. مثل این است که آنان، رعیت و اهل ذمّه من هستند. ما هرگونه اذیت کردن آنان را منع میکنیم… . هیچ اسقفی لازم نیست اسقفیت خود را تغییر دهد. هیچ راهبی لازم نیست که از راهبیت خود دست کشد. هر کس در صومعه هست، بماند. هر کس در گردش است، بگردد. هیچ بنایی از کلیساها و محل تجارت آنان نباید خراب شود و هیچ چیز از مال کلیساها نباید در بنای مسجد و منازل مسلمانان وارد شود».
مدیریت رحیمانه پیامبر در رفع اختلافات در جامعه
هادی سروش ضمن بیان اینکه آثار رحمت پیامبر (ص) را باید در آرامش جامعه جستجو کرد، توضیح داد: پیامبر جامعه را بگونه ای برمدار رحمت قرار داد که نشانه اش رفع اختلافات و برقراری آرامش در اداره جامعه شد. مدینه ای که از قبایل مختلف تشکیل شده بود و روزی بدون اختلاف و درگیری و کشتار نبود با وجود رحیمیانه رسول الله به ساحل آرامش رسید بگونه ای باهم برادر شدند. راز مطلب این است تا قبل از رهبری رحیمیانه پیامبر، مردم برای چگونه مواجه شدن با احتلافات قیبله ای به روسای خود مراجعه می کردند و آنان بر آتش اختلاف می دمیدند اما در آیات مختلف دستور آمد که باید به پیامبر مراجعه کنید و پیامبر اکرم با روش های رحیمیانه خود آنان را به آرامش می رساند.
او ادامه داد: در قران در آیات متعددی به این موقعیت پیامبر اشاره شده است. مانند؛ وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ إِلَّا لِتُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِی اخْتَلَفُوا فِیهِ ۙ وَهُدًى وَرَحْمَهً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (نحل/۶۴) فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا (نساء /۵۹)
این استاد حوزه تاکید کرد: پیاده شدن این آیات باعث آرامش جامعه نبوی بود، پیامبر در مواجهه با اختلافات درونی جامعه امکان نداشت که یک طرفِ منازعه را حمایت کند و طرف دیگر را رها کند و باعث اختلافات و تنش های متعدد در جامعه شود. اگر غیر از این بود بین رئیس قبیله و پیامبر (معاذالله) فرقی نبود و دائما آتش فتنه در جامعه روشن می بود.
امت مرحومه بودن به رفتار رحیمانه در جامعه اسلامی است
این استاد حوزه با اشاره به رابطه پیامبر و امت او گفت: کلینی در کافی سخنان خدای متعال با موسی که بصورت وحی رسید را نقل می کند و بخشی از آن در رابطه پیامبر اسلام و امت اوست؛ خدا از پیامبر خود به مظهر «صدق و برکت» نام می برد و از امت او به «امت مرحومه» نام برده است. مرحومه بودن یک امت به جلوه های رحمانی آن امت بازمی گردد، وقتی امتی در نهایت رحمت و مودت با جامعه و دنیا باشد و در تمام تعاملات خود بر مدار رحمت باشد، قطعا مشمول رحمت الهی است.
انتهای پیام
شفقنا در شبکه های اجتماعی: توییتر | اینستاگرام | تلگرام
لینک کوتاه خبر : https://fa.shafaqna.com/?p=1528401
همراهی معرفتی با حجاج/ نوشته حجت الاسلام والمسلمین هادی سروش
فاطمه(س)؛ حجت بالغه هستی در تمام اعصار/ نوشتاری از هادی سروش
سخنانی که باعث احتمال اقتدارگرایی اسلام نمیشود تا چه برسد به اثبات! / نوشته هادی سروش
عاشورا در مصاف با هدم دین با پوشش دینی؛ بنی امیه و شگردِ مهرورزی!/ نوشتاری از هادی سروش/ بخش یازدهم




























