هادی سروش : قتل ، قتل است و شدتِ عقوبتِ قتل فرزند از نگاه دینی ذره ای قابل توجیه نیست

«این سخن پیامبر (ص)«أنتَ و مالُكَ لأبيكَ» «تو و اموال تو از آن پدرت است» به معنای آن است که پدر حق تصرف در اموال فرزندش،را دارد و ارتباطی به مالکیت بر جان فرزند ندارد»

*مالکیت جان انسان فقط از آنِ خداست*

این جمله‌‌ای است که هادی سروش، استاد فقه و فلسفه حوزه علمیه‌ قم به «ایلنا» میگوید:
این روایت فقط در مسائل حقوق مالی مربوط به اموال فرزند کاربرد دارد و هیچ ارتباطی با مالکیت جان انسان ندارد. جان انسان‌ها تنها در اختیار خداست و خداوند در موارد بسیار نادر و تحت شرایط سخت اجازه‌ گرفته شدن جان را داده است.
خداوند هیچ فردی را بر جان فرد دیگر مسلط نکرده.

*از قصاص شدیدتر یا مثل قصاص گریبان پدرِقاتل را گرفته*

او توضیح می‌دهد که اگر چه در فقه، برای پدری که قاتل فرزندش است «قصاص» در نظر گرفته نشده اما باید توجه کرد که در سایر موارد قتل هم مجازات قصاص از همان ابتدا مورد نظر نیست و اجرای این مجازات شرایط سختی دارد: اگر قاتل و مقتول غریبه باشند،‌ بازهم قاتل به سرعت قابل قصاص نیست و باید شرایط قاتل در زمان ارتکاب قتل بررسی شود. مثلا باید بررسی که آیا قاتل بیماری روانی یا جسمی داشته است یا خیر.

*قرآن قتل فرزند را جنایتِ بسیار سنگین معرفی کرده*

از طرف دیگر بر اساس قرآن و روایات قتل فرزند توسط پدر هم یک جنایت بسیار است و برای رسیدگی و مجازات چنین جرمی راه‌های دیگری هم وجود دارد که نزدیک به قصاص است.

*شدت عمل فقه در رابطه با پدرِقاتلِ فرزند*

به گفته این استاد فقه و فلسفه حوزه علمیه قم بر اساس کتاب «وسایل‌الشیعه» (باب ۲۰ و ۳۲ از ابواب قصاص) که مهم‌ترین کتاب روایی- فقهی شیعیان است،‌ پدر مرتکب قتل فرزند باید به شدیدترین شکل مضروب شده و تنبیه شود ، این در حالیست که فقه حتی اجازه مضروب کردن سارق را به هیچ فردی نمی‌دهد و فقط حد تعیین شده در فقه که همان قطع ید است می‌تواند درباره او اجرا شود. اما همین فقه تاکید کرده که بر اساس روایات چنین پدری باید مورد به شدیدترین ضرب تنبیه شود که این نوعی قصاص معنوی است. در حقیقت همان پدری که ابتدا بررسی می‌کند که در صورت قصاص نشدن ، دخترش را بکشد،‌ براساس فقه باید به شدت مورد ضرب قرار بگیرد.

*حکم فقه به پرداخت دیه دررابطه با فرزند مقتول*

در مرحله دوم این پدر ابتدا باید «دیه»‌ فرزندش را به ولیّ او اعم از مادر،‌پدربزرگ یا مادربزرگ پرداخت کند.

*مرحله بالاتری که در فقه تدوین شده مجازات شدید بر اساس «تعزیر»*

در سومین مرحله هم فقه «تعزیر» یا مجازات این فرد را به قاضی سپرده است. توجه کنید که تعزیر به معنای مجازاتی است که مقدار آن در فقه تعیین نشده و به تشخیص حاکم اسلامی یا قاضی واگذار شده است.
سروش به ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی هم اشاره می‌کند که‌ بر اساس آن «چنانچه عمل قتل فرزند باعث رعب و وحشت و اخلال در جامعه شود محکومیت تعزیری بر قاتل اعمال و او محکوم به سه تا ده سال حبس می‌شود»: ، فقه هرگز عدد «۳ تا ۱۰ سال حبس» را در این زمینه مورد تاکید قرار نداده ، این اعداد در حقوق کیفری آمده و مربوط به شرایطی است که چنین پدر جنایتکاری با این میزان حبس به مدار جامعه بازگردد.

*امکان پیش بینی شدیدترین مجازات‌ها در راستای پیشگیری*

اما اگر در جامعه‌ای این میزان مجازات بازدارندگی نداشت بر اساس فقه دست قاضی برای اعمال شدیدترین مجازات‌ها در راستای پیشگیری از تکرار چنین جرمی باز است.
بنابراین برای این نوع قتل که باعث پریشانی جامعه و ایجاد وحشت در میان خانواده‌ها و فرزندان می‌شود مقام قضایی باید مجازاتی در نظر گیرد که متناسب با چنین جنایتی باشد. این مجازات می‌تواند از کشتن قاتل تا ضرب شدید او، ضربات بالای شلاق و حتی حبس مادام‌العمر را در بر بگیرد با این امید که از تکرار این نوع جنایت در جامعه جلوگیری شود.
بنابراین قانون‌گذار می‌تواند قانون فعلی را تغییر داده و مجازات قاتل فرزندکش را تشدید کند.

*تعبیرات تند قرآن در رابطه با قتل شامل پدرِ فرزندکُش است*

او تاکید می‌کند که خداوند در آیات متعددی «قتل» را به شدت مورد مذمت و تعقیب قرار داده است: «دین اجازه ارتکاب‌ قتل به هیچ کس را نمی‌دهد. آیه‌های ۹۲ و ۹۳ سوره نساء نشان‌دهنده وخامت شرایط «قاتل» است، فرقی هم نمی‌کند که قاتل پدر مقتول باشد یا غریبه.

اول ؛ قرآن در آیه ۹۲ تاکید می‌کند که هیچ مومنی_یعنی فردی که خدا را باور داشته باشد_ دست به قتل نمی‌زند.

دوم ؛ آیه ۹۳ عناوین خطرناکی را کنار قتل قرار داده است و پدری که دست به قتل فرزندش می‌زند باید این عناوین را بداند،‌عناوینی که قصاص در مقایسه با آنها مجازات سنگینی محسوب نمی‌شود.

الف ) دراین آیه آمده است که جزای قتل «ماندگاری در جهنم» است یعنی خدای ارحم‌الراحمین که همه بندگانش را می‌بخشد، نسبت به قاتل صریحاً در قرآن می‌فرماید که جایگاه او برای همیشه در جهنم است و در این زمینه میان پدر و غریبه هیچ تفاوتی نیست.

ب) همچنین در این آیه تاکید شده که خداوند فرد قاتل را مورد غضب قرار می‌دهد. بنابراین افرادی که دست به قتل فرزند می‌زنند باید بدانند که مورد غضب خداوند هستند.

ج) در مرحله بعد هم خداوند برقاتل لعنت فرستاده که به معنای نزول عذاب الهی است. در واقع در این آیه خداوند از خودش برای قاتل درخواست عذاب ماندگار می‌کند.

د) در پایان آیه هم خداوند می‌فرماید،‌برای قاتل عذابی بزرگ قرار داده شده.

*قتل یک نفر مساوی با قتل کل انسانها*

سروش به آیه ۳۲ سوره‌ «مائده» ، هم اشاره می‌کند: در این آیه تصریح شده که کشتن فردی که مرتکب فساد یا قتلی نشده مانند آن است که قاتل همه مردم زمین را بکشد. چه قاتل، پدر باشد چه غیر پدر. این نگاه فقه به مساله قتل است. / ایلنا

https://www.ilna.ir/fa/tiny/news-1684081

https://t.me/soroushmarefat