🏴 آنچه بر سخنرانانِ محرم ضروری است

✍️هادی سروش


☑️ایام محرم موقعیتی است که ارادتمندان حضرت اباعبدالله(ع)، در محافل عزادارای اجتماع میکنند ومتواضعانه گوش به سخنان سخنرانان مذهبی میدهند. دراین موقعیت؛ وظیفه سخنوران محافل مذهبی درنهایت اهمیت قراردارد.

🔻بصورت فشرده سه خصوصیت ضروری رامتذکر میشویم:

☑️ ۱) ادب گفتاری

🔻ادب گفتاری یک سخنران،در آیات قرآن در این چهاروصف آمده:
الف)بهترین ها گفته شود؛ «یقولوا الّتی هی احسن»(اسرا۵۳)
ب)سنجیده و نیکو باشد؛ «قول معروف.» (محمد۲۱)
ج)باملایمت همراه باشد؛ «فقولا له قولا لینّا»(طه۴۴)
د)رسا وشفاف باشد؛«قولا بلیغا.»(نساء ۶۶)

🔸️حضرت باقر(ع)ادب گفتاری راعنصری اصلی و کلیدی یک «فقیه وعالم» معرفی فرمود: «انا لانعدالرجل فقیهاًعالماًحتی یعرف لحن القول» (الحیاة۲/۲۴۱)

♨️علامه طباطبائی بر این باور است: «اول واجب بر مبلّغان؛ادب است». (المیزان ۱۴/۱۵۵)

♨️سوءادب وزبان خشن وآزاردهنده، که گاه زبان به «بی ادبی و فحاشی» باز میشود و گاه به «نفرین و لعن» و گاه دیگر به «تکفیر و تفسیق» در تعبیر حضرت امام (ره)به«لسان لجن»آمده.

♨️فریاد استاد مطهری ازدست آن دسته ازمبلغان و سخنرانانی بلند است که از قدرت دین سوء استفاده میکنند و زبان به: «هو وتکفیر برعلیه دیگران باز میکنندو بزرگترین ضرب بر پیکر دین و مذهب به سود مادیگری وارد میکنند».(یادداشتها ۲/۳۲۸)

🔸️اینان همان متهتک هائی هستند که رسول معظم اسلام (ص) فرمود: کمر مرا شکسته ­اند. (امالی صدوق/۱۶۸) و اینان بجای«ادع الی سبیل ربک» که عقل و موعظه و زیبا گفتاری است «ادع الی السیف» هستند!زبانشان شمشیر برّانی است که بر شاهرگ ایمان و معرفت مردمان مؤمن می نهند و خلاصه اینان می‌خواهند به گمان توهمی خویش «برای خاطر دین، بی دینی کنند» (ر.ک :مجموعه آثار،ج۱۶ص۱۱۱ و ۱۸۰)


☑️ ۲) سخن گوی دین ونه بلندگوی اشخاص واحزاب

🔸️مبلّغان واقعی فقط و فقط به «مسئولیت الهی» خویش می اندیشند و به احدی توجه نداشته؛ «الذین یبلغون رسالات الله یخشونه و لا یخشون احداً الا الله»(احزاب / ۳۹)

♨️ «زید و عمرها» هیچگاه نمی توانند مبداء اراده و نقش آفرینی­شان باشند.این مُبلّغان واقعی دین هادی اجتماع و پیشرو در اهداف بلندالهی هستند و همه همّ و غم­شان شناخت و ادای مسئولیت خویشتن در راستای تبیین معارف و بیان مسئولیت ها و نیازهاست و بس. آنانیکه از اهداف دنیوی مانند «ساخت و پاخت ها» و یاتبلیغ «زید و عمروها» فارغ گشته­اند می توانند با شامه قوی خود حوادث آینده را پیش بینی و حوادث جاری را بخوبی رصد کنند و با یک رواشناسی و جامعه شناسی دقیق، بهترین ها را در جهت تقویت ایمان و معرف به جامعه عرضه کنند.
درست برعکس،کسانیکه «سخنگوی دین» بودن رابه «بلندگوی زید و عمر» تبدیل نموده و از بدبختی های مسلمین در غلفت بسر می برند.
این قماش، برای ادامه خواب زدگی خود و تخدیر و اماته دیگران متوسل به تقویت جهات عوامّی مردم بوسیله نقل قصه های غیرواقعی یانقل خوابهای عجیب وغریب همراه باگریه های دروغین میشوند!!

♨️«دلّال شخصیت ها» ویا «سینه چاکان احزاب وباندهای سیاسی»، درتعبیراستاد مطهری اینگونه ترسیم شده: "کسانیکه برای شخصیت های روحانی و یاسیاسی و یا بازاری و حتی برای یک صاحب رساله … منبر را مرکز دلّالی شخصیت ها و اغراض خصوصی قرار میدهند و بسیار خیانتکارند" (یادداشتها ۳/۳۴۹)


☑️ ۳ ) سخنرانی بامحتوای محققانه ونه عوامانه

🔸️دراین راستا؛ همین یک آیه قرآن کافی است؛ "قُولُوا قَوْلًا سَدِیداً" (احزاب/۷۰) "قول سدید" ؛ گفتار محکمی است که دارای پشتوانه علمی باشد و از هرگونه گویش خرافه‌ای و یا سست و یا منافقانه خالی باشد. دراینصورت، هدف از سخنرانی ها که ارتقاء معرفت دینی جامعه است شکل خواهد گرفت.

🔻ارتقاء معرفت دینی با دو چیز حاصل میشود:
اول؛ سخنان محکم و متقن و عقلانی منطبق بر قرآن و روایاتی مانند نهج البلاغه شدنی است.
این مهم، نشده و نمیشود مگر اینکه سخنوران مذهبی خود دارای معلومات قوی دینی باشند. معلومات دینی حداقلی دارد و حداکثر، حداقل آن را آیت الله جوادی آملی در این میداندکه خطیب، باید یک دور تفسیر مختصر و ترجمه نهج البلاغه را در ذهن خود داشته باشد.
و دوم؛ آگاهی از نیازها و مصالح دین و دنیای مردم

🔸️امام رضا(ع)فرمود: "خطیب باید مردم را از مصالح دین و دنیایشان آگاه گرداند."
واین مهم؛ ازیک ذهن آگاه به جامعه و نیازها و چالشهای آن، ساخته است. و این، غیر از این است که سخنران چیزی بگوید که مردم خوششان بیاید و «به به» بگویند.
بلکه گاهی لازم است آنچه مردم خوشایندشان نیست گفته شود، همانطوریکه ممکن است سخنی باید گفته شود که نقدمسئولین و مورد تایید حاکمیت جامعه هم نباشد.

♨️متاسفانه معترفیم گرفتارهرسه آفت در سخنرانی‌های معاصر هستیم! امیدواریم فرجی برسد؛
"لعل الله یحدث بعدذلک امرا"

🆔https://t.me/soroushmarefat