فاطمه (س) و تبیین حاکمیتِ استبدادی/ نوشتار هادی سروش

شفقنا- حجت الاسلام والمسلمین هادی سروش در نوشتاری به مناسبت فرارسیدن شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) آورده است: ️ استبداد؛ با قدرت سیاسی «زورمی‌گوید» و «اجبار می‌کند» و «دست در جیب مردم دارد» و نیز «مخالف خود را حذف می‌کند»! و نهایتاً از لاشه حقوق پایمال کرده‌، تمام بهره را می‌برد! حال وقتی تمام این جنایات به اسم دین و یا با قدرت غیر قابل مهار دین انجام شود، «استبداد دینی» نام می گیرد.

فرآیند استبداد از نگاه حضرت فاطمه

یکی از بحث های پردامنه در حیات سیاسی حضرت زهرا (س) ؛ مواجهه ایشان با استبداد است. حضرت فاطمه زهرا (س) ملاقاتی با زنان مدینه دارد که سخنان حضرت در آن ملاقات بسیار مهم و در واقع مُکمل «خطبه فدکیه» است و سخن از «استبداد» و فرایند آن که ظلم سیاسی، ناامنی و اختلاس و دزدی از بیت المال است دارد که متن فرمایش ایشان خواندنی است. در این دیدار می فرماید: «و شادمان باشید به شمشیرهای برنده که بر گردن شما خواهند گذاشت، و تجاوزگرانی ستمگر و خونخوار بر شما مسلط می شوند، و هرج و مرجی همه زندگی و جامعه را فرامی گیرد، و حکومتِ جائر با استبداد همه ثروت را ملک شخصی کرده و شما را محروم می کند و در آخر همه شما را درو خواهد کرد! ؛ أَبْشِرُوا بِسَیْف صارِم وَ سَطْوَهِ مُعْتَد غاشِم وَ بِهَرَج شامِل وَ اسْتِبْداد مِنَ الظّالِمِینَ یَدَعُ فَیْئَکُمْ زَهِیداً وَ جَمْعَکُمْ حَصِیداً.»

دردِ استبداد دینی جامعه را بیهوش کرد!

ممکن است همه دردهای استبداد را مردم متحمل شوند و آه برنیارند! وای به حالِ آن روزی که جامعه از شدت دردِ استبداد به بیهوشی رود! چرا که فشارهای نظامی و امنیتی با رنگِ دینی؛ سطح جامعه را مقهور یک حرکت روانی می کند بطوریکه جامعه هوشیاری خود را از دست می دهد، و آن حرکت روانی؛ ایجاد و یا تقویت روحیه بی تفاوتی در افکار عمومی است و حضرت صدیقه شهیده (س) به این ضایعه عمومی در خطبه فدکیه اشاره نمود و چنین فرمود : «شما که بازوی اسلام بودید و اسلام در دامن شما رشد کرد و مطیع پیامبر بودید، چه شده که الآن در مقابل این همه ظلمی که به خانواده پیامبرتان می‌شود، ساکت نشسته‌اید و از حریم آنان دفاع نمی‌کنید؟! واین چرت و غفلت زدگی چیست ؟! / یا مَعْشَرَ النَّقیبَةِ وَ اَعْضادَ الْمِلَّةِ وَ حَضَنَةَ الْاِسْلامِ! ما هذِهِ الْغَمیزَةُفی حَقّی وَ السِّنَةُ عَنْ ظُلامَتی؟.»

راهکار حضرت زهرا در برابر استبدادِ دینی و خاموشی جامعه

فاطمه اطهر (س) وقتی در برابر ظلم قرار گرفت، در نهایت هوشمندی، تلاش کرد تا به اهداف عالیه خود در برابر «استبداد دینی» دست پیدا کند. او با یک دیدِ قوی و نیز یک سیاست مشخص، بعد ایراد دو خطبه ؛ «فدکیه و فاطمیه» که در اولی مخاطبش عموم جامعه و دیگری زنان مدینه بود. در بیانات خود به این سوال تمام افکار عمومی آن روز و آینده را متوجه نمود ؛ چگونه بر حاکمیت خود نام اسلام می گذارید؟! در حالی که آن کسی که با قرآن و پیامبر (ص) پیوند دارد ؛ ما هستیم. بعد از این اتمام حجت ؛ وصیت به دفن شبانه و غریبانه نمود: «علی جان! خودت مرا غسل بده و تجهیز و دفن كن. شب مرا دفن كن، نمی‌خواهم كسانی كه به من ظلم كرده‌اند در تشییع جنازه‌ی من شركت كنند ؛ يا علي غَسِّلْني فِي اللَيلِ و كِفِْني فِي الليلِ و دَفِّني فِي الليلِ ولا تَُعْلِن اَحَداً» گرچه بصورت مخفیانه چهره بر نقاب خاک کشید! اما ؛ تاثیر این وصیت و انجام مو به موی آن توسط امیرالمومنین (ع) تاریخ ساز شد و اجازه لوث شدن «قصه رنج های فاطمه» را به گذرِ زمان نداد.

️استادشهید مطهری می‌گوید: «تاریخ كارش همیشه لوث است. افرادی جنایتی را مرتكب می‌شوند و بعد خودشان در قیافه‌ی یك دلسوز ظاهر می‌شوند برای این‌كه تاریخ را لوث كنند، عین كاری كه مأمون كرد که امام رضا را شهید می‌كند، بعد خودش بیش از همه مشت به سرش می‌زند و فریاد می‌كند… زهرا برای اینكه تاریخ لوث نشود، فرمود مرا شب دفن كن. لااقل این علامت استفهام در تاریخ بماند: پیغمبر یك دختر كه بیشتر نداشت؛ چرا باید این یك دختر شبانه دفن بشود و چرا باید قبرش مجهول بماند؟»

️فاطمه پیروز شد ..

حضرت صدیقه طاهره (س) در کوشش برای بقاء -و نه تنازع برای بقاء- ، پیروز شد . او حقش را گرفت اما نه با «تکدی و گدائی» بلکه با شجاعت مجدّانه و پیگیر. و آن شجاعت؛ در مرحله اول در زبان روشنگری ظهور کرد و برای عالَم و آدم‌نمایان نمود که این اسلام رسمی و تبلیعاتی، اسلام نیست! و سپس، اقدام به «مخالفت مدنی» نمود ، و در مرحله سوم به «سکوت پرمعنا» که یک قهر سیاسی ممتد بود روی آورد و اجازه هرگونه سوء استفاده از حاکمیت را گرفت.

️ در برابر استبداد دینی ، یعنی؛ جائیکه «استبداد دینی» به کمک «قدرت سیاسی» خیز برمی‌دارد و در نتیجه چیزی از حق و حق‌طلبی و حق‌طلبان باقی نمی گذارد، درسی که می توان از فاطمه آموخت چنین است که تقدیم داشتیم.