سلسله مقالات گذری متفاوت بر عالَم برزخ ( قسمت ۵۸) 🔴 مرگ در اندیشه یک عارف بزرگ ✍هادی سروش
☑️اهداء به روح همسرم بانوی اخلاق
🔰سلسله مقالات گذری متفاوت بر عالَم برزخ ( قسمت ۵۸)
🔴 مرگ در اندیشه یک عارف بزرگ
✍هادی سروش
در لابلای پنچاه و هفت قسمت گذشته از پژوهش درباره برزخ ، اندیشه های نابی در رابطه با جهان برزخ از بزرگان تقدیم داشته ام .
در این قسمت بخشی از اندیشه امام خمینی که عارفی ژرف است را تقدیم میدارم .
✅ ایشان مینویسد : جناب محقق بارع و مدقق بزرگ اسلام سید عظیم الشان داماد در کتاب قبسات که یکی از کتب کم نظیر است فرماید : "نترساند البته تو را مرگ زیرا که تلخی آن در ترسناکی از اوست / لاتخافنک الموت فان مرارته فی خوفه." (شرح اربعین حدیث/ ۱۴۱)
✅ وی ، گمان کسانیکه توهم کرده اند روح بعد از جدا شدن از بدن ، دوباره در قبر برای سوال و جواب بازگشت داده میشود و به تعبیری زیر خاک زنده میشود را مورد نقد جدی قرار داده و اصلِ زندگی روح را در جهان دیگر با بدن مِثالی طبق آموزه های اهلبیت (ع) تثبیت میفرماید و میگوید:
"روح که از این بدن خارج شد بعد روح را داخل آنها می کنند!، در مورد سؤال قبر می گوید دوباره روح از آن خارج شده، در این بدن داخل می شود، آن وقت سؤال واقع می گردد و فشار قبر حاصل می شود و دوباره به آن قالب مثالی می رود تا قیامت در قالب مثالی است، و می گوید: با این بدن در قبر معذّب است، حال آنکه این بدن می پوسد، خاک می شود و از بین می رود، این چه حرفهایی است!" (تقریرات درس فلسفه ج۳ ص۲۳۸)
و نیز مینویسد ؛ "تعلق روح به بدن بعد از موت، همان توجه نفس به خود است که در وقت سکرات موت رخ داده بود و از خود غافل شده بود، مگر تعلق نفس به بدن و جسم، غیر این است که به آن توجه پیدا کند؟ یا اینکه باید دوباره بیاید و آن را که دور انداخته، در آن داخل شود؛ بدن بیش از لاشه، چیز دیگری نیست و نسبت نفس به این جسدی که خاک می شود و می پوسد مثل نسبت نفس به اجسام دیگر است. البته شرع، احتراماتی برای این بدن قائل شده؛ چون سابقاً بدن مؤمن بود و به غیر این نسبت، نسبت دیگری ندارد، و الاّ هر آنچه که از بدن جدا شود اگر بدنیتش محفوظ باشد، باید اجزائی که در طول عمر مانند ناخن و مو و پوست و غیره از بدن جدا می شود و آنچه به تحلیل می رود در آن عالم در انبانهایی جمع نمایند و آن انبانها را هم حاضر کنند و بدن ما عبارت از چندین انبان پوست و گوشت و استخوان باشد." (تقریرات فلسفه ، ج۳ ص۲۴۰)
✅ یکی از معارف عمیق در رابطه با برزخ از این سخن پیامبر رحمت (ص) ریشه گرفته که فرمود : «القبر روضة من ریاض الجنّة أو حفرة من حفر النیران» بدین معنا که قبر آدمی یا گلستانی از گلستان های پهناور بهشت است و یا گودالی از جهنم.
ایشان چنین مینویسد؛ "اگر دری از درهای بهشت به این قبر باز باشد، مگر عالم به این نحو میماند؟ آن چنان این دنیا را عطر و روح و ریحان پر می کند که حس احدی را تاب و توان باقی نمی ماند. و یا اگر از جهنم، دری باز باشد، مگر از گند و عفونت و حرارت، عالَمی این گونه که می بینیم می ماند؟! وقتی این مطالب را می گوییم بلافاصله میگویند: با چشم حلال زاده دیده می شود، این چه تناقضاتی است؟! درعین حال که به همین قبر نظر دارد می گوید: قبور مؤمنین و متّقین از مشرق تا مغرب است، مگر ما در همین قم، صد هزار قبر برای مؤمنین سراغ نداریم؟ مگر این زمین چقدر قابل توسعه است؟ آیا قابلیت توسعه به چندین برابر خود را دارد؟ آیا در قبر که عذاب می شود، همین استخوان عذاب می شود؟ این استخوان که خاک می شود، پس چرا باید به گردن شرع چیزهایی گذاشت که مطابق هیچ آیه و روایتی نیست؟! و اگر به گفتۀ روضه خوانها تمسک کنند، خواهیم گفت آنها معلوم نیست به کدام خبری که دلالت هم ندارد تعویل کرده اند. این مطلب، هم خنده دارد وهم گریه! (تقریرات فلسفه ج۳ ص۲۳۹)
✅ امام ژرف اندیش (ره) بعد از ابطال گفتار کسانیکه عالَم برزخ را همین گودال در قبرستان دانسته و سخت به این توهم حمله میکند و در معرفی عالم برزخ بر این باور درست است که عالَمی است که وسعت آن برای مومن تمام شرق و غرب را گرفته ، و اینگونه میگوید:
"عالم قبر غیر از عالمی نیست که بعد از موت حاصل می شود، و از حضرت سؤال کردند فرمود: آن عالم بعد ازموت تا قیامت است، که همان برزخ است. و این برزخ است که رایحۀ عالم آخرت و بهشت از آن می آید؛ چون برزخ و میانه است، یک جنبۀ نازله از آن در این پیداست که به قبر، دری از بهشت باز می شود، و آن عالم برزخ است که قبر هر مؤمنی، از میان مشرق و مغرب وسیع تر است .. عالم قبر که در اخبار است نه همین گودالی است که برای ما می کنند؛ بلکه همان عالم برزخ است که گفتیم؛ لذا در اخبار و ادعیه است که گفته اند: «اللهمّ أعوذ بک من عذاب القبر» و اگر قضیه همان باشد که فعلاً اعتقادات نوع مردم است ـ و منشأ یک قسمتش از روضه خوانهای بی سواد و یک قسمت هم معلوم نیست از کجا تولید شده باشد؛ بنابراین[بایدگفت] خاندان پهلوی مردم را ازعذاب قبرخلاص کردند! چون قبرها را خراب نمودند! در حالی که می بینیم[از قبرستان های گذشتگان] اشجاری به عمل می آید و یا کشتزاری می شود .. " (تقریرات فلسفه ، ج۳ ص۲۴۰)
✅ در پایان این قسمت به معرفی اجمالی و زیبا حضرت امام (ره) درباره حقیقت برزخ که الهام گرفته شده از قرآن و عترت است توجه کنید که چنین نوشته است؛
"به محض بیرون رفتن از دار طبیعت، تجرد عقلانی کامل نیست، بلکه برزخ هم هست که باید از آن برزخ هم به حرکت جوهریه گذشت تا به تجرد عقلانی صرف وارد شد. پس برزخ برای همه هست و اهل برزخ، وجودِ برزخی ـ بین وجود تجردی عقلانی و وجود جسمانی طبیعی ـ دارند. لذا بهشت سعدا، بهشت برزخی و جهنم اشقیا، دوزخ برزخی خواهد بود. وعالم برزخ هم یک مرحلۀ قهری از مراتب وجود است، لذا برای همه قهری است. منتها کسانی که در این عالم مطالب عقلانی و فضایل کسب کردند، راه برزخیشان کوتاه است و زود به عالم تجرد عقلانی می رسند و سیر برزخی آنها کمتر می باشد و حرکت جوهری برزخیه تندتر و سریع تر صورت می گیرد؛ چون به معاونت کسب فضایل عقلانی برای نیل به خلعت تجرد عقلانی مستعدتر هستند. و همچنین آنهایی که کسب رذایل کرده اند، دوزخ تجردی کامل، زودتر نصیبشان می شود، و در دوزخ برزخی آن قدر معطلی ندارند و برای همین جهت است که آن مرد گفت: از نردبان که افتادم به جهنم افتادم ـ نعوذ بالله ـ ." (شرح چهل حدیث /ص ۷۲)
از این عارف بزرگمطالب دیگری در آثارشان در رابطه با برزخ بدست رسیده که بجهت عدم اطاله مقاله صرف نظر کرده و پژوهشگران محترم را به کتاب تازه نشر "دانشنامه امام خمینی" ارجاع میدهیم
این سلسله مقالات ادامه دارد . ان شاء الله
https://t.me/soroushmarefat
